Kazakhstan cho biết hơn 164 người đã bị thiệt mạng trong tuần biểu tình

Bộ Y tế Kazakhstan hôm Chủ nhật cho biết 164 người đã thiệt mạng trong các cuộc biểu tình làm rung chuyển cả nước trong tuần qua.

Các số liệu được báo cáo trên kênh tin tức nhà nước Khabar-24 là một sự gia tăng đáng kể so với các số liệu trước đó. Không rõ liệu những cái chết chỉ liên quan đến dân thường hay những cái chết được bao gồm trong cơ quan thực thi pháp luật. Các nhà chức trách Kazakhstan trước đó cho biết 16 cảnh sát hoặc vệ binh quốc gia đã thiệt mạng. Các nhà chức trách trước đó đưa ra con số thiệt mạng thường dân là 26 người.

Hầu hết những người thiệt mạng – 103 người – đều ở Almaty, thành phố lớn nhất của đất nước, nơi những người biểu tình chiếm giữ các tòa nhà chính phủ và đốt cháy một số, theo Bộ. Nữ thanh tra về quyền trẻ em của đất nước cho biết ba trong số những người bị giết là trẻ vị thành niên, trong đó có một bé gái 4 tuổi.

Bộ trước đó báo cáo hơn 2.200 người đã tìm cách điều trị vết thương do các cuộc biểu tình, và Bộ Nội vụ cho biết khoảng 1.300 nhân viên an ninh đã bị thương.

Văn phòng tổng thống Kazakhstan cho biết khoảng 5.800 người đã bị cảnh sát giam giữ trong các cuộc biểu tình phát triển thành bạo lực vào tuần trước và khiến một liên minh quân sự do Nga dẫn đầu phải gửi quân đến nước này.

Văn phòng Tổng thống Kassym-Jomart Tokayev hôm Chủ nhật cho biết trật tự đã ổn định trong nước và nhà chức trách đã giành lại quyền kiểm soát các tòa nhà hành chính bị người biểu tình chiếm đóng, một số tòa nhà đã bị phóng hỏa.

Đài truyền hình Mir-24 của Nga cho biết tiếng súng lẻ tẻ đã được nghe thấy ở Almaty hôm Chủ nhật nhưng không rõ liệu chúng có phải là tiếng súng cảnh cáo của lực lượng thực thi pháp luật hay không. Tokayev hôm thứ Sáu cho biết ông đã ủy quyền cho cảnh sát và quân đội bắn giết để lập lại trật tự.

Sân bay của Almaty, nơi đã bị những người biểu tình tấn công vào tuần trước, vẫn đóng cửa nhưng dự kiến sẽ hoạt động trở lại vào thứ Hai.

Các cuộc biểu tình phản đối việc giá nhiên liệu LPG tăng mạnh đã bắt đầu ở miền tây của đất nước vào ngày 2 tháng 1 và lan rộng khắp cả nước, dường như phản ánh sự bất bình vượt ra ngoài giá nhiên liệu.

Chính đảng này đã cai trị Kazakhstan kể từ khi độc lập khỏi Liên bang Xô viết năm 1991. Bất kỳ nhân vật nào muốn chống lại chính phủ đều bị đàn áp, gạt sang một bên hoặc hợp tác và tình trạng khó khăn tài chính vẫn lan rộng mặc dù Kazakhstan có trữ lượng khổng lồ về dầu mỏ, khí đốt tự nhiên, uranium và khoáng chất.

Tokayev cho rằng các cuộc biểu tình đã bị kích động bởi “những kẻ khủng bố” với sự hậu thuẫn của nước ngoài, mặc dù các cuộc biểu tình không có nhà lãnh đạo hoặc tổ chức rõ ràng. Tuyên bố từ văn phòng của ông hôm Chủ nhật cho biết các vụ bắt giữ bao gồm “một số lượng lớn công dân nước ngoài,” nhưng không đưa ra chi tiết.

Không rõ có bao nhiêu người trong số những người bị giam giữ vẫn bị giam giữ vào Chủ nhật.

Cựu lãnh đạo cơ quan phản gián và chống khủng bố của Kazakhstan đã bị bắt vì tội âm mưu lật đổ chính phủ. Việc bắt giữ Karim Masimov, được công bố hôm thứ Bảy, diễn ra chỉ vài ngày sau khi ông này bị Tokayev cách chức người đứng đầu Ủy ban An ninh Quốc gia.

Không có chi tiết nào được đưa ra về những gì Masimov bị cho là đã làm có thể cấu thành một âm mưu lật đổ chính phủ. Ủy ban An ninh Quốc gia, cơ quan kế nhiệm của KGB thời Liên Xô, chịu trách nhiệm về phản gián, dịch vụ bảo vệ biên giới và các hoạt động chống khủng bố.

Theo yêu cầu của Tokayev, Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể, một liên minh quân sự do Nga đứng đầu gồm sáu quốc gia thuộc Liên Xô cũ, đã cho phép gửi khoảng 2.500 quân chủ yếu là Nga đến Kazakhstan với tư cách là lực lượng gìn giữ hòa bình.

Một số lực lượng đang canh gác các cơ sở của chính phủ ở thủ đô Nur-Sultan, lực lượng này “có thể giải phóng một phần lực lượng của các cơ quan thực thi pháp luật Kazakhstan và bố trí lại họ đến Almaty để tham gia vào chiến dịch chống khủng bố”, theo một tuyên bố từ văn phòng của Tokayev.

Trong một dấu hiệu cho thấy các cuộc biểu tình có nguồn gốc sâu xa hơn là chỉ tăng giá nhiên liệu, nhiều người biểu tình đã hét lên “Ông già rồi”, ám chỉ Nursultan Nazarbayev, người giữ chức tổng thống từ nền độc lập của Kazakhstan cho đến khi ông từ chức vào năm 2019 và đã xức dầu cho Tokayev làm người kế nhiệm.

Nazarbayev vẫn giữ quyền lực đáng kể với tư cách là người đứng đầu Hội đồng An ninh Quốc gia. Nhưng Tokayev đã thay thế ông ta làm người đứng đầu hội đồng trong bối cảnh bất ổn của tuần này có thể nhằm mục đích nhượng bộ để xoa dịu những người biểu tình. Tuy nhiên, cố vấn Aido Ukibay của Nazarbayev hôm Chủ nhật cho biết việc này được thực hiện theo sáng kiến của Nazarbayev, theo hãng tin Kazakhstan KazTag.

(Theo Euronews)