Vai trò của Đức ở châu Âu thay đổi thế nào sau một năm cầm quyền của Olaf Scholz

Một điều chắc chắn rằng Olaf Scholz đã đảm nhận vai trò “thủ tướng trong khủng hoảng” của bà Angela Merkel ngay trong năm đầu tiên nhậm chức.

Chiến tranh nổ ra trên đất châu Âu chỉ hai tháng sau khi ông nhậm chức, và cuộc thảo luận đang diễn ra về mức độ hỗ trợ tài chính và quân sự mà Liên minh châu Âu nên cung cấp cho Ukraine thường xoay quanh nền kinh tế lớn nhất của khối.

Sự phụ thuộc năng lượng nặng nề kéo dài hàng thập kỷ của Đức vào Nga đã bị phơi bày và lên án rộng rãi, đồng thời việc Scholz vội vàng tìm kiếm các giải pháp thay thế khí đốt của Nga đã dẫn đến căng thẳng giữa các đảng liên minh của chính phủ Đức non trẻ và buộc họ phải quay lại một phần mục tiêu chính sách khí hậu của mình.

Lạm phát leo thang đang đe dọa sự phục hồi sau đại dịch của các nền kinh tế trên khắp châu Âu và mối quan tâm chính của cử tri Đức là liệu họ có đủ khả năng để bật hệ thống sưởi trong mùa đông này hay không.

Dưới đây là cách Olaf Scholz đã thay đổi vai trò của Đức ở châu Âu.

Một người đóng vai trò trọng ở châu Âu nhưng không chi phối

Scholz muốn Đức trở thành một người đóng vai trò quan trọng ở châu Âu, nhưng không phải là một kẻ thống trị, các chuyên gia nói.

Lars Haider, tổng biên tập tờ báo Hamburger Abendblatt và là tác giả cuốn tiểu sử “Olaf Scholz: Con đường dẫn đến quyền lực” (Olaf Scholz: Der Weg zur Macht), nói với Euronews rằng “về bản chất, Olaf Scholz bị dẫn dắt bởi niềm tin rằng châu Âu chỉ có thể tiếp tục tồn tại trên thế giới trong thế kỷ 21 nếu nó đoàn kết và thống nhất.

“Đó cũng là lý do tại sao ông ấy không thúc đẩy và dẫn đầu, như được yêu cầu nhiều lần. Thủ tướng Đức không được tạo ấn tượng rằng ông ấy cuối cùng sẽ quyết định điều gì sẽ xảy ra ở châu Âu và bằng cách nào,” Haider nói.

Đất nước từng được tạp chí Economist mệnh danh là “bá chủ bất đắc dĩ” năm 2013 dường như đang lùi bước để trở thành một đối tác bình đẳng hơn dưới thời Scholz.

Haider cũng cho rằng căng thẳng giữa tân thủ tướng và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron về các vấn đề như khủng hoảng năng lượng và quan hệ với Trung Quốc đã bị giới truyền thông thổi phồng quá mức.

“Mối quan hệ giữa Đức và Pháp không tệ như người ta vẫn đồn đại. Olaf Scholz chắc chắn biết giá trị của trục Berlin-Paris và ông ấy cũng biết rằng Pháp là đối tác quan trọng nhất của Đức, ít nhất là trong EU,” ông nói.

‘Không chấp nhận rủi ro hoặc dẫn dắt Ukraine’

Trong khi Đức đã cung cấp cho Ukraine sự hỗ trợ quân sự, tạm thời và tài chính liên tục, một số người tin rằng Đức có trách nhiệm lịch sử phải đóng một vai trò tích cực hơn nhiều – chứ không chỉ là một vai trò phản ứng – trong việc giúp Ukraine chống lại cuộc xâm lược của Nga.

Thủ tướng Đức đã sát cánh cùng Chủ tịch Ủy ban EU Ursula von der Leyen trong chuyến công du của bà tới Berlin vào tháng 10 năm 2022 và nhắc lại lời kêu gọi của ông đối với các đối tác quốc tế đồng ý với “kế hoạch Marshall” dành cho Ukraine để giúp nước này tái thiết sau những thiệt hại của chiến tranh.

Ông thừa nhận rằng sẽ cần hàng tỷ euro và đô la trong nhiều năm tới.

Tiến sĩ Stefan Meister, người đứng đầu Chương trình Dân chủ và Trật tự Quốc tế tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Đức (DGAP) cho biết quyết định của Đức tăng cường sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga ngay cả sau khi sáp nhập Crimea vào năm 2014 là một “chính sách thất bại”.

“Đó là sự phá sản của Chính sách Ostpolitik của Đức… nó đã thất bại, nó đã không ngăn được cuộc chiến này,” ông nói.

Meister thừa nhận rằng Đức hiện đã làm “nhiều hơn những gì thường được thảo luận về cung cấp vũ khí và hỗ trợ tài chính” cho Ukraine, nhưng Scholz vẫn có trách nhiệm định hình phản ứng của châu Âu nhiều hơn những gì ông đã làm cho đến nay.

“Ông ấy (Scholz) không thích mạo hiểm. Ông ấy không thực sự dẫn dắt về vấn đề Ukraine; không phải trong chính trị trong nước cũng như ở cấp độ châu Âu.

“Tôi nghĩ rằng điều này đã làm suy yếu EU và khiến nó càng phụ thuộc nhiều hơn vào hành động và phản ứng của Mỹ”, ông nói.

“Thật sự là chưa đủ đối với tình hình châu Âu hiện nay, khi nền kinh tế lớn nhất châu Âu không dẫn đầu về các vấn đề chính liên quan đến Ukraine trong cuộc chiến này.”

Meister cho rằng phản ứng của Đức – và châu Âu – cần phải có chiến lược và tư duy tiến bộ hơn, thay vì chỉ phản ứng “lộn xộn” trước các sự kiện khi chúng diễn ra.

“Tôi nghĩ chúng ta cần chuẩn bị cho một cuộc chiến dài hơn về mặt hỗ trợ cho Ukraine… Vì vậy, tôi muốn thấy một kế hoạch tài chính cho sự tồn tại của Ukraine trong vòng hai năm tới, về mặt tài trợ hàng tháng, hàng năm cho ngân sách Ukraine,” ông nói.

“Tôi có ấn tượng rằng chúng ta có nhiều cuộc thảo luận về việc tái thiết Ukraine hơn là những nhu cầu trước mắt của Ukraine trong năm tới.”

Sự ủng hộ dành cho Ukraine của công dân Đức vẫn còn cao, nhưng Scholz sẽ cần phải giữ cử tri đứng về phía mình nếu chi phí chiến tranh tiếp tục tăng lên trong nhiều tháng hoặc nhiều năm nữa.

Tạo sự khác biệt với chính sách khí hậu?

Chính sách biến đổi khí hậu vẫn là mối quan tâm quan trọng đối với cử tri Đức và châu Âu, nhưng tiến bộ trong nước đã bị cản trở khi Scholz quyết định giữ cho các nhà máy điện hạt nhân hoạt động lâu hơn, đốt nhiều than hơn và tìm các nguồn khí đốt tự nhiên khác làm giải pháp ngăn chặn khủng hoảng năng lượng trong nước.

Đó là một viên thuốc đắng mà Đảng Xanh phải nuốt.

Như Rasmus Andresen, MEP xanh của Đức nói với Euronews, điều quan trọng nhất hiện nay là các mục tiêu dài hạn về chính sách khí hậu được ghi trong thỏa thuận liên minh của họ phải được tuân thủ.

Ông nói: “Tôi nghĩ rằng Olaf Scholz hiểu rằng nếu ông ấy muốn cầm quyền cùng với Đảng Xanh và muốn đảm bảo sự ủng hộ của họ thì ông ấy cần phải thực hiện các mục tiêu về khí hậu.

“Đó là về việc gây áp lực lên ông ấy và đối tác liên minh của chúng tôi (Đảng Dân chủ Tự do – FDP) và tôi nghĩ rằng nước Đức sẽ ở một vị trí tốt hơn nhiều khi nói đến chính sách khí hậu trong hai hoặc ba năm nữa.”

Andresen cũng lạc quan về những tiến bộ đã đạt được ở cấp độ châu Âu với sức nặng của Đảng Xanh Đức sau lưng Scholz trong năm ngoái.

“Nhìn vào năm đầu tiên, đặc biệt là khi nói đến các cuộc đàm phán về gói EU Fit For 55, bạn có thể thấy vai trò của chính phủ Đức – bộ khí hậu và cả bộ ngoại giao – đã đóng trong các cuộc đàm phán ở cấp độ châu Âu.

“Bạn có thể thấy sự khác biệt rất lớn giữa những gì chính phủ cũ đã làm và những gì chính phủ mới đã làm.”

Các chuyên gia cho biết, mặc dù các mục tiêu chính sách khí hậu của riêng Scholz có thể không tham vọng, nhưng đảng Xanh sẽ tiếp tục buộc ông phải chịu trách nhiệm ở Berlin và Brussels, các chuyên gia cho biết.

‘Tìm kiếm vị trí của mình ở cấp độ EU’

Quan điểm từ Brussels cũng cho rằng Scholz “miễn cưỡng đóng vai trò lãnh đạo” khi đề cập đến phản ứng chung đối với cuộc chiến ở Ukraine, Andresen giải thích, nhưng ông cũng thừa nhận rằng đây vẫn là năm đầu tiên Scholz nhậm chức và ông là ” vẫn đang tìm kiếm không gian của mình ở cấp độ châu Âu”.

Các chuyên gia cho rằng cuộc chiến đang diễn ra ngay ngưỡng cửa EU cần một chiến lược tốt hơn trong trung và dài hạn.

EU cũng cần nhìn về tương lai đối với các vấn đề quan trọng như an ninh, chính sách biến đổi khí hậu và nhập cư, v.v.

Sự nổi tiếng của Thủ tướng Đức ở Đức thua xa các bộ trưởng Đảng Xanh của ông là Annalena Baerbock và Robert Habeck, theo các cuộc thăm dò của Forschungsgruppe vào tháng 11.

Scholz không muốn Đức trở thành lực lượng thống trị ở châu Âu, nhưng sự miễn cưỡng chịu trách nhiệm này được hiểu là không hành động, nhiều người nói.

(Theo Euronews)