Nấu ăn bằng bếp gas thực sự có hại cho bạn không?
Đây là lần đầu tiên các nhà nghiên cứu có thể ước tính chính xác số ca tử vong sớm do ô nhiễm bếp gas.
Bếp gas đang góp phần gây ra cái chết sớm của khoảng 40.000 người châu Âu mỗi năm, nghiên cứu khoa học đầu tiên cùng loại đã kết luận.
Trong gần 50 năm, thế giới đã nhận thức được mối nguy hiểm của nitơ dioxide (NO2) phát ra từ bếp gas. Hiện nay, các nhà nghiên cứu tại Trường Khoa học Sức khỏe của Đại học Jaume I ở Tây Ban Nha đã ước tính số ca tử vong hàng năm bằng cách liên kết các nghiên cứu sức khỏe hiện có với các chỉ số NO2 tại các hộ gia đình ở châu Âu.
Họ phát hiện ra rằng tại 14 quốc gia châu Âu, các điều kiện nguy hiểm được tạo ra bên trong ngôi nhà trung bình khi khói từ bếp gas kết hợp với ô nhiễm môi trường xung quanh phá vỡ các hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
“Trở lại năm 1978, chúng ta lần đầu tiên biết rằng ô nhiễm NO2 lớn hơn nhiều lần trong bếp sử dụng gas so với bếp điện. Nhưng chỉ đến bây giờ chúng ta mới có thể đưa ra con số về số lượng mạng sống bị cắt ngắn”, tác giả chính của nghiên cứu mới, Tiến sĩ Juana Maria Delgado-Saborit cho biết.
“Mức độ của vấn đề còn tệ hơn nhiều so với chúng ta nghĩ, với mô hình của chúng tôi cho thấy rằng trung bình một ngôi nhà trên một nửa châu Âu vượt quá giới hạn của WHO. Ô nhiễm không khí ngoài trời đặt nền tảng cho những vi phạm đó, nhưng chính bếp gas mới là thứ đẩy các ngôi nhà vào vùng nguy hiểm.”
Những quốc gia châu Âu nào có nguy cơ cao nhất từ bếp gas?
Khoảng một phần ba số hộ gia đình ở châu Âu nấu ăn bằng gas và những ngôi nhà này có xu hướng có mức NO2 cao nhất.
Ý, Ba Lan, Romania, Pháp và Vương quốc Anh chịu tỷ lệ tử vong sớm do bếp gas cao nhất. Ô nhiễm tệ nhất ở những ngôi nhà có hệ thống thông gió kém và những hộ gia đình nấu ăn lâu hơn.
Chất lượng không khí trong nhà là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng vì người châu Âu dành hầu hết thời gian ở trong nhà và các tòa nhà ít có không khí trong lành hơn vì nhà được thiết kế kín gió hơn.
Bếp gas cũng được phát hiện rò rỉ khí mê-tan, một loại khí nhà kính mạnh, ngay cả khi đã tắt.
Đối với ô nhiễm bên ngoài, NASA đã ghi nhận mức giảm đáng kể ô nhiễm NO2 ở các thành phố châu Âu trong những thập kỷ gần đây nhờ các quy định về khí thải xe cộ và công nghệ xe cộ của EU. Nhưng ô nhiễm nền vẫn là tác nhân chính gây ra mức độ nguy hiểm mà nghiên cứu mới phát hiện.
Các nhà nghiên cứu đã tính toán số ca tử vong do ô nhiễm bếp gas như thế nào?
Nghiên cứu này có thể là một bước đột phá đáng kể trong việc hiểu biết của chúng ta về chi phí sức khỏe con người do nấu ăn bằng gas.
Các nhà nghiên cứu đã sử dụng hàng chục nghiên cứu về sức khỏe đã xác định được tỷ lệ rủi ro có thể xảy ra của bệnh hen suyễn và tử vong sớm do một mức NO2 nhất định gây ra.
Các nghiên cứu trước đây không thể áp dụng tỷ lệ rủi ro vào thế giới thực cho đến năm ngoái, khi các nhà nghiên cứu Hà Lan thực hiện các phép đo NO2 mở rộng trong và ngoài nhà ở nhiều quốc gia châu Âu để tạo ra bức ảnh chụp nhanh chính xác nhất từ trước đến nay về ô nhiễm trong nhà từ bếp gas.
Trường đại học đã sử dụng các tập dữ liệu của chính phủ để mở rộng các phát hiện này nhằm tạo ra các bản đồ khu vực về ô nhiễm NO2 trong nhà từ bếp lò. Những dữ liệu này cho phép các nhà nghiên cứu tính toán các ước tính khoa học đầu tiên về số ca tử vong sớm và các trường hợp hen suyễn ở trẻ em do NO2 ở Châu Âu.
Tuy nhiên, chi phí thực sự cho con người do ô nhiễm bếp gas có thể cao hơn đáng kể.
Việc thiếu dữ liệu có nghĩa là các nhà nghiên cứu phải loại trừ một số tác động ô nhiễm cũng có thể góp phần làm tăng tỷ lệ tử vong và hen suyễn. Và họ chỉ tập trung vào ô nhiễm NO2 vì nó đã được các nhà dịch tễ học nghiên cứu kỹ lưỡng.
Các chất gây ô nhiễm có hại khác do đốt khí gas tạo ra bao gồm carbon monoxide, benzen, formaldehyde và các hạt vật chất. Các nhà nghiên cứu cho biết họ thiếu dữ liệu cần thiết để dự đoán chính xác tác động của các chất gây ô nhiễm này.
Sử dụng một phương pháp ít chính xác hơn, họ ước tính rằng bếp gas gây ra khoảng 367.000 ca hen suyễn ở trẻ em và 726.000 ca ở mọi nhóm tuổi bao gồm các chất gây ô nhiễm khác này, không bao gồm carbon monoxide, chất không liên quan đến hen suyễn.
Chúng ta có thể giải quyết ô nhiễm từ bếp gas như thế nào?
Theo Liên minh Y tế Công cộng Châu Âu (EPHA), EU không có tiêu chuẩn chất lượng không khí trong nhà và các công cụ lập pháp để giải quyết vấn đề này còn chắp vá.
Khối này dự kiến sẽ đề xuất các quy tắc cập nhật cho bếp gas vào cuối năm nay và đã xem xét các hạn chế ô nhiễm – bao gồm cả NO2.
EPHA đang thúc giục Brussels nhanh chóng loại bỏ bếp gas thông qua các giới hạn phát thải, cùng với việc đưa ra các ưu đãi tài chính để chuyển sang bếp sạch hơn.
“Trong thời gian quá dài, người ta dễ dàng bỏ qua những nguy hiểm của bếp gas”, Sara Bertucci, giám đốc chính sách của EPHA về sức khỏe cộng đồng toàn cầu, cho biết. “Giống như thuốc lá, mọi người không nghĩ nhiều đến tác động đến sức khỏe và giống như thuốc lá, bếp gas là một ngọn lửa nhỏ khiến ngôi nhà của chúng ta tràn ngập ô nhiễm”.
Cũng giống như các chính phủ đã giúp cai thuốc lá cho người dân, EPHA lập luận rằng họ cũng nên giúp chúng ta cai gas.
Liên minh này cũng muốn thấy nhãn người tiêu dùng bắt buộc trên bếp để báo hiệu rủi ro ô nhiễm, kết hợp với các chiến dịch giáo dục công chúng về rủi ro khi đốt nhiên liệu trong nhà.
(Theo Euronews)
