Tìm kiếm uranium ở Mông Cổ, Tổng thống Pháp Macron khuấy động tranh cãi khai thác mỏ
Tổng thống Pháp đang cố gắng thúc đẩy một dự án có thể củng cố sự độc lập về năng lượng trong nước, nhưng điều này bị một số người ở quốc gia châu Á cho là gây tranh cãi.
Emmanuel Macron là tổng thống đương nhiệm đầu tiên của Pháp đặt chân lên đất Mông Cổ kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 1965.
Tổng thống Mông Cổ Ukhnaagiin Khürelsükh đã chào đón Macron bằng một buổi lễ trọng đại, tới một đất nước có diện tích gần gấp ba lần nước Pháp nhưng dân số chỉ 3,3 triệu người.
Không phải ngẫu nhiên mà Macron dừng lại ở thủ đô Ulaanbaatar. Ông đang làm mọi cách để tiếp cận với những quốc gia chưa lên án rõ ràng cuộc chiến của Nga ở Ukraine. Macron có thể coi đây là cơ hội để củng cố quan hệ với các quốc gia có chung biên giới với Nga, như ông đã làm gần đây khi chào đón các tổng thống Uzbekistan và Kazakhstan tới Paris.
“Хоёр хүн эвтэй болбоос төмөр хүрээ мэт бөх, хорин хүн эвгүй болбоос эвдэрхий хүрээ мэт хэврэг”.
— Emmanuel Macron (@EmmanuelMacron) May 23, 2023
Би Чингис хаанаас уламжлагдан ирсэн энэхүү билэг сургаалыг Монгол, Францын хамтын тэмцлийн уриа болгож бна. pic.twitter.com/s28ITDLOcW
Paris tuyên bố muốn “nới lỏng ràng buộc đối với các nước láng giềng của Nga và cho họ quyền lựa chọn”. Mông Cổ nằm giữa Nga và Trung Quốc và vẫn phụ thuộc vào xuất khẩu, 86% trong số đó kết thúc ở Trung Quốc.
Kể từ cuộc chiến ở Ukraine, Pháp đã tìm cách tách mình khỏi Nga để có được nguồn cung cấp uranium bằng cách đa dạng hóa việc nhập khẩu giữa một số quốc gia, chẳng hạn như Kazakhstan, Niger và Australia.
Mông Cổ là nước tiếp theo trong danh sách các nhà cung cấp của Pháp.
Đất giàu uranium
Tập đoàn hạt nhân Orano của Pháp (trước đây là Areva) đã hoạt động tại Mông Cổ từ năm 1997 với một số dự án khai thác uranium tự nhiên. Xuất khẩu uranium sang Pháp vẫn không đáng kể, nhưng Orano có sự hiện diện đáng kể ở Mông Cổ, nơi nó đang hợp tác với các công ty nhà nước để khai thác các mỏ ở sa mạc Gobi ở phía đông nam của đất nước.
Hai nguyên thủ quốc gia đã cam kết thúc đẩy sự phát triển của hai mỏ uranium: Dulaan Uul và Zoovch Ovoo, với tài nguyên ước tính khoảng 64.000 tấn. Pháp tiêu thụ khoảng 7.000 tấn uranium tự nhiên mỗi năm để sản xuất 40% năng lượng.
Người ta ước tính các mỏ của Mông Cổ sẽ hoạt động trong ba thập kỷ tới, sử dụng 800 công nhân địa phương.
Khishig-Erdene Gonchig, tiến sĩ khoa học pháp lý và là người thúc đẩy các dự án văn hóa và giáo dục ở Mông Cổ, cho biết vấn đề là người dân địa phương không tán thành dự án này, điều này “mang lại nhiều cay đắng”.
Cô nhớ lại chuyến thăm Mông Cổ của Laurent Fabius vào năm 2013 khi Areva (nay là Orano) ký thỏa thuận liên kết với công ty nhà nước Mông Cổ Mon-Atom để phát triển hai mỏ uranium này ở sa mạc Gobi. Ngay cả khi đó, “nó không thực sự được hoan nghênh,” cô nói một cách mỉa mai.
Gonchig nói, người Mông Cổ tôn trọng “đất mẹ”, thứ mà họ coi là thiêng liêng, và coi thường việc thành lập các nhà công nghiệp, như họ đã làm khi gã khổng lồ Anh-Úc Rio Tinto bắt đầu khai thác mỏ đồng vào tháng Ba.
Vào năm 2018, Orano đã bị nhà tài chính quốc gia Parquet (PNF) của Pháp nhắm đến trong cuộc điều tra tư pháp vì nghi ngờ “hối lộ một quan chức nước ngoài” ở Mông Cổ. Eurotradia International, công ty tư vấn đóng vai trò quyết định trong việc cấp phép khai thác uranium ở sa mạc Gobi, bị PNF nghi ngờ tham nhũng. Kể từ đó, Orano đã thông báo rằng họ đang “chấm dứt hợp đồng với Eurotradia”.
Việc quản lý các nguồn tài nguyên dầu mỏ và khai thác của đất nước đã bị cản trở bởi nạn tham nhũng tràn lan trong nhiều năm. Vào tháng 12 năm 2022, hàng nghìn người đã tuần hành ở thủ đô cáo buộc các nghị sĩ và giám đốc điều hành công ty tham ô sau khi tiết lộ rằng một triệu tấn than đã bị biển thủ trong 9 năm.
Khiếu nại chống lại dự án của Orano
Chuyến thăm của Emmanuel Macron mang đến “một điều gì đó rất vui vẻ nhưng được đánh dấu bằng tâm lý thương mại”, Chimegmaa Orsoo, tiến sĩ khoa học chính trị và nhà hoạt động chống hạt nhân có trụ sở tại Pháp, nói với Euronews. Cô đã ghi lại các sự cố sức khỏe nghiêm trọng của người dân địa phương sống xung quanh các địa điểm khai thác mỏ ở Mông Cổ.
Cùng với một nhóm công dân Mông Cổ, cô đã đệ đơn khiếu nại vào năm 2018 chống lại Badrakh Energy, công ty con của Orano ở Mông Cổ. Các nguyên đơn cho rằng việc khai thác mỏ đã gây ra dị tật ở vật nuôi, ung thư và sảy thai. Orano khẳng định rằng phương pháp chiết xuất “tách lọc tại chỗ” (ISL) của họ là “an toàn cho con người và môi trường”.
Mạng lưới các hiệp hội Sortir du Nucléaire của Pháp đã chỉ trích phương pháp khai thác này, phương pháp bơm “một lượng lớn axit sunfuric vào lòng đất, hàng trăm tấn để chiết xuất một tấn uranium”. Họ nói rằng điều này có thể làm ô nhiễm các giếng do người dân sử dụng ở vùng sa mạc này.
Euronews đã được cấp quyền truy cập vào các tài liệu từ thủ tục pháp lý dường như chỉ ra rằng các giếng gần các cơ sở của Orano đã bị ô nhiễm stronti và asen. Orano đã trả lời Euronews trong một email nói rằng nước ngầm trong khu vực “không thích hợp cho con người sử dụng […] do thành phần hóa học tự nhiên của nó”.
Orano cho biết thêm: “Chất lượng nước kém đã được ghi nhận tại khu vực thí điểm từ rất lâu trước khi các hoạt động đầu tiên của Badrakh Energy bắt đầu.
Orano cũng giải thích rằng họ đã ủy quyền cho tổ chức quốc tế độc lập Stantec tiến hành một nghiên cứu, kết luận rằng “dự án khai thác uranium không có tác động tiêu cực đến môi trường, sức khỏe con người và gia súc.”
Các nguyên đơn hiện đang tìm kiếm ý kiến chuyên gia độc lập có thể chứng minh hoặc không thể chứng minh, tại phiên tòa, mối liên hệ giữa các mỏ uranium và các vấn đề sức khỏe được quan sát thấy trong vùng lân cận của họ.
Đại sứ quán Mông Cổ tại Paris đã không thể trả lời các yêu cầu phỏng vấn của Euronews.
(Theo Euronews/AFP)
