Đây là quốc gia đầu tiên cấm nhập khẩu ô tô chạy bằng xăng. Việc chuyển sang sử dụng xe điện có hiệu quả không?
Khi giá nhiên liệu tăng ở Ethiopia, Awgachew Seleshi quyết định mua một chiếc ô tô điện. Điều đó phù hợp với những nỗ lực mới của chính phủ nhằm loại bỏ dần các loại xe chạy bằng xăng. Nhưng nhiều tháng sau, anh ấy lại tự hỏi liệu đó có phải là quyết định đúng đắn hay không.
Anh phải đối mặt với nhiều vấn đề, từ nguồn cung cấp điện không ổn định ở thủ đô Addis Ababa cho đến tình trạng thiếu phụ tùng thay thế.
“Việc sạc xe của tôi là một thách thức”, viên chức này cho biết. “Phụ tùng thay thế nhập khẩu từ Trung Quốc rất đắt, ít thợ máy nào có thể sửa được những chiếc xe như vậy và giá bán lại của những chiếc xe như vậy rất thấp”.
Những rắc rối của Seleshi chỉ ra những thách thức lớn hơn đối với Ethiopia. Vào tháng 1, quốc gia Đông Phi này đã trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới cấm nhập khẩu xe tư nhân không chạy bằng điện.
Quyết định này đã làm giảm bớt áp lực cho các nhà chức trách, những người phải chi ngoại tệ khan hiếm để trợ cấp chi phí nhiên liệu, nhưng cũng phản ánh sự nhiệt tình ngày càng tăng đối với xe điện khi thế giới đòi hỏi nhiều công nghệ xanh hơn để giảm lượng khí thải gây biến đổi khí hậu.
Đầu tháng này, chính phủ Ethiopia đã tăng giá nhiên liệu lên tới 8% như một phần của kế hoạch chấm dứt dần mọi khoản trợ cấp nhiên liệu tại quốc gia đông dân thứ hai của Châu Phi.
Chính quyền đã tuyên bố đạt được một số thành công trong việc thực thi lệnh cấm xe không chạy bằng điện vào Ethiopia và hiện có hơn 100.000 xe điện được nhập khẩu vào nước này mỗi tháng.
Mục tiêu chính thức là tăng con số nhập khẩu hàng tháng lên 500.000 vào năm 2030. Vào thời điểm đó, một con đập lớn mới mà Ethiopia xây dựng trên sông Nile dự kiến sẽ sản xuất điện hết công suất.
Thủ tướng Ethiopia Abiy Ahmed, trong bài phát biểu trên truyền hình đầu năm nay, cho biết Đập Grand Renaissance sẽ bắt đầu tạo ra hơn 5.000 megawatt điện trong vòng một năm. Các nhà chức trách cho biết công suất như vậy sẽ hỗ trợ quá trình chuyển đổi sang xe điện.
Hiện tại, nhiều người ở Addis Ababa, một thành phố có hơn 5 triệu người, nghi ngờ rằng đất nước có thể đạt được các mục tiêu đầy tham vọng của mình đối với xe điện nếu không có thêm cơ sở hạ tầng và dịch vụ cần thiết.
Một số ít chủ gara có thể sửa xe điện bị hỏng cho biết họ đang bị quá tải, trong khi khách hàng cho biết họ đang bị tính phí quá cao trong bối cảnh thiếu sự cạnh tranh rõ ràng.
“Có hai hoặc ba gara có thể sửa xe năng lượng mới ở Ethiopia và nhiều người tiêu dùng không biết cách chăm sóc những chiếc xe như vậy”, Yonas Tadelle, một thợ máy ở Addis Ababa cho biết. “Là thợ máy, chúng tôi cũng thiếu các công cụ, phụ tùng thay thế và bí quyết để sửa những chiếc xe như vậy”.
Nhiều xe điện hiện đang đỗ trong gara và bãi đỗ xe chờ phụ tùng dự kiến sẽ đến từ Trung Quốc.
Bộ trưởng phụ trách giao thông của Ethiopia, Bareo Hassen Bareo, cho biết ông tin rằng đất nước này có thể trở thành một quốc gia kiểu mẫu với di sản kinh tế xanh, trong đó ưu tiên xe điện là một thành phần quan trọng.
Ông nói với The Associated Press rằng chính phủ sẽ đầu tư vào các trạm sạc công cộng và có kế hoạch thành lập một nhà máy sản xuất pin EV tại địa phương để giảm sự phụ thuộc vào hàng nhập khẩu.
Những nỗ lực riêng tư bao gồm một sự hợp tác, hiện đã tan thành mây khói, giữa vận động viên Olympic Haile Gebreselassie và nhà sản xuất ô tô Hàn Quốc Hyundai để sản xuất xe điện tại Ethiopia. Người ta tin rằng nỗ lực đó đã sụp đổ do vấn đề tìm nguồn cung ứng vật liệu.
Samson Berhane, một nhà kinh tế học có trụ sở tại Addis Ababa, cho biết làn sóng xe điện đột ngột tràn vào thị trường địa phương mặc dù cơ sở hạ tầng kém đang khiến khách hàng khó có thể thích nghi thoải mái. Một số xe điện được bán với giá khoảng 20.000 đô la.
“Rất ít người sẵn sàng chấp nhận rủi ro khi mua xe điện do thiếu cơ sở hạ tầng, thiếu thợ máy chuyên bảo dưỡng xe điện và thị trường tràn ngập các thương hiệu Trung Quốc có thông tin chi tiết đáng ngờ và tầm nhìn dài hạn”, Berhane cho biết.
Nhưng ông cho biết ông tin rằng Ethiopia hoàn toàn có khả năng cung cấp điện cho 500.000 xe điện dự kiến trong thập kỷ tới trong khi vẫn hoàn thành tham vọng công nghiệp của mình.
Một số người Ethiopia đã từ bỏ xe điện, và việc buôn bán xe chạy bằng xăng cũ vẫn tiếp diễn. Có ít nhất 1,2 triệu xe trên khắp Ethiopia, và chỉ một phần nhỏ là xe điện.
Doanh nhân Yared Alemayehu đã mua một chiếc xe điện do Trung Quốc sản xuất mà ông hy vọng sẽ sử dụng cho dịch vụ taxi. Ông biết chiếc xe bị lỗi cơ khí, nhưng ông tin rằng có thể sửa được. Một thợ máy không đồng ý.
Cuối cùng, anh đã bán chiếc xe với giá lỗ và mua một chiếc Toyota Corolla – một chiếc xe sản xuất năm 2007 mà anh cảm thấy đáng tin cậy hơn – với giá tương đương 20.000 đô la, một khoản tiền bao gồm cả thuế nặng áp dụng cho xe chạy bằng xăng. Thuế có thể cao hơn chi phí nhập khẩu xe.
Anh cho biết: “Ngoài việc phải sạc chiếc xe điện cũ của tôi, nó thường xuyên bị hỏng, và gara thì tính phí quá cao, và hàng dài ở gara khiến chúng tôi choáng ngợp”.
Tài xế taxi Dereje Hailu, người đã đặt nhiều kỳ vọng vào chiếc xe điện E-Star do Trung Quốc sản xuất khi mua nó vào đầu năm nay, cho biết kỳ vọng của anh đã bị dập tắt.
Anh cho biết: “Với một chiếc xe như vậy, tôi sợ rằng mình có thể bị kẹt nếu đi xa Addis Ababa, nơi không có trạm sạc”.
(Theo AP/Independent UK)
