Liệu trẻ em tị nạn Ukraine có quyết định trở về quê nhà sau khi chiến tranh kết thúc?
Gần 1,5 triệu người tị nạn Ukraine ở châu Âu là trẻ em. Khi chiến tranh tiếp tục, câu hỏi vẫn là: liệu những người Ukraina hội nhập sẽ quay trở lại để giúp tái thiết đất nước hay ở lại nước ngoài để có cơ hội phát triển hơn?
Nhìn ra biển vào một buổi tối mùa đông, Anna giống như hàng triệu người Ukraina khác đã rời bỏ quê hương để tìm kiếm sự an toàn cho bản thân và con cái trước cuộc xâm lược đang diễn ra của Nga.
Anna đưa hai cô con gái của mình vào mùa xuân năm 2022 từ thủ đô Kyiv đến một thị trấn ven biển của tỉnh ở bờ biển phía nam xứ Wales.
Anna nói với Euronews: “Con út của tôi (7 tuổi) tiếp thu mọi thứ, nó nói tiếng Anh trôi chảy và hát bằng tiếng Wales.”
“Con lớn của tôi (13 tuổi) không có động lực học ở đây. Nó nói ‘Con phải học ở đây để làm gì khi thi ở Ukraine?’, nhưng làm sao biết con có quay lại hay không?”
Một báo cáo gần đây của Eurostats nhấn mạnh số lượng người được hưởng lợi từ sự bảo vệ tạm thời từ Ukraine ở EU đã tăng lên ở tất cả các quốc gia thành viên, ngoại trừ Đan Mạch.
Phụ nữ trưởng thành chiếm gần một nửa, tương đương 46,4% số người được hưởng lợi và trẻ em chiếm một phần ba (33,4%).
Gần hai năm sau cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào Ukraine, Anna buộc phải đối mặt với quyết định quay trở lại với mối nguy hiểm tiềm ẩn ở quê nhà hoặc viễn cảnh những đứa con của cô mất đi sự gắn kết với văn hóa quê hương.
Lựa chọn tương tự sẽ đến với hàng triệu trẻ em và cha mẹ hoặc người giám hộ của chúng khi quyết định quay trở lại và tái thiết Ukraine sau khi chiến tranh kết thúc hay ở lại để có cơ hội lớn hơn ở EU.
Một nền giáo dục Ucraina giữ mối quan hệ với quê hương
Với hơn 1,4 triệu trẻ em đổ vào EU, đã có nhiều khó khăn trong việc giáo dục một lượng lớn dân số không nói được ngôn ngữ của nước sở tại, trong khi khả năng về không gian và giáo viên là một vấn đề lớn.
Một báo cáo của UNHCR cho thấy chỉ một nửa số trẻ em tị nạn Ukraine được ghi danh vào trường học ở các nước sở tại trong năm học 2022-2023, trích dẫn một số lý do chính là do các bậc cha mẹ do dự trong việc đăng ký cho con họ ở nước sở tại như họ hy vọng sớm trở về nước, cũng như sự không chắc chắn về việc tái hòa nhập cuối cùng vào hệ thống giáo dục Ukraine.
Thay vào đó, nhiều bậc cha mẹ chọn cho con quay trở lại Ukraina trong số ngày mà nước sở tại cho phép hoặc theo học nền giáo dục Ukraina thứ hai cùng với việc học ở nước sở tại, mỗi việc đều mang lại những thách thức đáng kể.
Oksana, một giáo viên người Ukraina ở Saxony, giải thích với Euronews: “Rất nhiều học sinh của chúng tôi đang theo học hai chương trình học cùng lúc: tiếng Đức và tiếng Ukraina. Về bản chất, các em có gánh nặng kép”.
“Chúng ta có thể dự đoán rằng chiến tranh càng kéo dài thì càng có nhiều gia đình và trẻ em quyết định xây dựng cuộc sống mới ở các quốc gia mới, nhưng điều này không có nghĩa là họ mất đi bản sắc dân tộc hoặc cảm thấy xa cách Ukraine”.
Một cách để giải quyết vấn đề này là thông qua đào tạo từ xa. Optima là trường học từ xa lớn nhất ở Ukraine, với hơn 15.000 sinh viên ở Ukraine và Châu Âu. Gói “Chúng tôi đến từ Ukraina” được thiết kế đặc biệt dành cho trẻ em đang theo học tại các trường ở nước ngoài, ưu tiên ngôn ngữ, văn hóa và văn học Ukraina.
Các bậc cha mẹ khác quyết định rằng việc nuôi dạy con cái của họ ở Ukraine là chấp nhận rủi ro. Trở lại xứ Wales, Anna nhớ lại trải nghiệm của một người bạn khác: “Họ quyết định [con trai họ] sẽ đi học ở Ukraine; tôi nhớ mẹ nó nói với tôi rằng họ đang chọn một ngôi trường có nơi ở tốt, một trường tư thục.”
One year after the start of the war in Ukraine, more than 8 million Ukrainian refugees are registered across Europe, according to the United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR).
— euronews (@euronews) September 20, 2023
Which European countries host the most refugees?👇https://t.co/sGTUAMTDUk
Ai sẽ trở lại tái thiết Ukraine?
Trong một buổi hỏi đáp với các sinh viên tại Đại học Toronto vào năm 2022, một sinh viên tốt nghiệp người Ukraine đã hỏi Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy rằng cô ấy có thể làm gì cho quê hương khi ở nước ngoài.
Ông trả lời: “Công việc của bạn là học tập chăm chỉ và đạt điểm cao, sau đó sẵn sàng quay lại Ukraine với kiến thức mới và giúp chúng tôi xây dựng lại đất nước.”
Với rất nhiều thế hệ tương lai của Ukraine sống ở nước ngoài – và đã phải đối mặt với vấn đề di cư trước chiến tranh – không có gì ngạc nhiên khi những người tị nạn ở nước sở tại càng đồng hóa về mặt văn hóa và kinh tế thì càng ít quay trở lại để xây dựng lại đất nước.
Cơ quan Thanh tra Giáo dục Ukraine nói với Euronews: “Chính quyền Ukraine hiểu sự nguy hiểm của việc không trả lại người Ukraine sau chiến tranh”. “Chiến tranh càng kéo dài thì càng có nhiều lý do khiến phần lớn người tị nạn Ukraine phải ở lại nước ngoài.”
Một báo cáo của UNHCR từ tháng 7 cho thấy khoảng 76% người tị nạn từ Ukraine đã lên kế hoạch hoặc hy vọng quay trở lại. Khi chiến tranh bước sang năm thứ ba, điều này có nghĩa là gần một phần tư không có ý định quay trở lại – một thống kê có thể cho thấy những gia đình lâu năm và đặc biệt là trẻ em sẽ củng cố mối quan hệ của họ ở nước sở tại.
Chủ tịch Ngân hàng Quốc gia Ukraine Andriy Pishniy cho biết: “Tương lai của nền kinh tế Ukraine và sự phục hồi của nó phụ thuộc vào việc liệu có thể đưa người Ukraine về nước sau chiến tranh hay không. Đây là một yếu tố cực kỳ quan trọng”.
Mức độ hội nhập của thanh niên Ukraine là một yếu tố, nhưng cách nhà nước Ukraine cung cấp lực lượng lao động tiềm năng này khi chiến tranh kết thúc lại là một yếu tố khác.
Tetiana Suchodolska, Điều phối viên của Trung tâm Giáo dục Ukraina ở Ba Lan, giải thích với Euronews: “Nếu [nhà nước Ukraine] không chăm sóc những đứa trẻ này và tạo điều kiện cho chúng trở về, thì sau khi sống ở châu Âu, một số trẻ em sẽ không muốn quay trở lại vì không cần thiết ở đó và đã thích nghi”.
Thủy triều di chuyển dọc theo bãi biển khi Anna cân nhắc xem liệu nên ở lại để có cơ hội cho các con ở Tây Âu hay quay trở lại sống ở quê nhà một lần nữa.
Anna nói: “Bạn bắt đầu suy nghĩ liệu mình có sẵn sàng hy sinh cho ý tưởng lớn hơn này hay không. Chúng tôi không thể quyết định thay cho con cái mình, nhưng tôi thậm chí còn không biết”.
“Nếu chúng tôi có cơ hội ở lại đây hoặc tới Ukraine… đó là một lựa chọn khó khăn. Có lẽ ở đây sẽ có tương lai tốt đẹp hơn, và ai biết được chiến tranh sẽ tiếp tục trong bao lâu và mất bao lâu để xây dựng lại.”
(Theo Euronews)
